آشنایی با انواع سانتریفیوژ آزمایشگاهی

سانتریفیوژ آزمایشگاهی چیست؟ از پرکاربردترین وسایل مربوط به تجهیزات آزمایشگاهی می باشد که همواره برای جدا کردن اجزا و ذرات سازنده از یک ترکیب مایع به کار برده می شود. این دستگاه با کمک نیروهای گریز از مرکز و با سرعت بسیار، نمونه آزمایشگاهی را برای جداسازی به چرخش در می آورد.

نحوه کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی

نحوه کار این دستگاه به گونه ای است که با قرار دادن نمونه، درون لوله سانتریفیوژ، دستگاه با سرعت ثابتی شروع به چرخش می کند و نمونه را به سمت خارج حرکت می دهد تا جایی که بصورت افقی قرار گیرد. در اینصورت نیروی گریز از مرکز سعی در حرکت و راندن محلول بر خلاف مرکز سانتریفیوژ را دارد و همین امر باعث جدا سازی ذرات درشت تر از محلول می شود به گونه ای که در صورت متوقف کردن دستگاه ذرات سنگین تر در قسمت بیرونی بصورت جدا شده از محلول باقی می مانند.

به همین منظور امروزه سانتریفیوژ آزمایشگاهی به یکی از پرکاربردترین و مناسب ترین تجهیزات در آزمایشگاه های تحقیقاتی، بیولوژیکی، شیمی، علوم زیستی، پزشکی و دارو سازی، صنایع غذایی، آشامیدنی و تحقیقات مواد پلیمری تبدیل شده اند.

اجزای سانتریفیوژ

• کلید جهت روشن و خاموش کردن دستگاه
• تایمر
• موتور الکتریکی
• روتور (روتور یا هد سانتریفیوژ شامل قسمتی از دستگاه می باشد که برای جاگیری لوله نمونه ها استفاده می شود. این بخش از دستگاه توسط موتور و با یک سرعت مشخص شده می چرخد و باعث جدا سازی می شود. روتور عموما دارای جنس برنز، استیل و یا پلاستیک می باشد.)
• سر روتور
• شافت
• سرعت سنج
• ترمز (Brake)

انواع سانتریفیوژها

در حال حاضر دستگاه های سانتریفیوژ آزمایشگاهی در انواع مختلفی تولید و در بازار عرضه می شوند که هر کدام از آن ها از قابلیت و کاربردهای متفاوتی برخوردارند و در مصارف گوناگونی بکار می روند که در زیر به معرفی هر یک می پردازیم.

• سانتریفیوژ کلینیکی (بالینی)

این مدل از سانتریفیوژ آزمایشگاهی به دلیل برخورداری از سرعت کمتر، برای انجام کارهای بالینی مناسب هستند. (همانند لوله انتقال خون)

• میکرو سانتریفیوژ

این دستگاه دارای حجمی معادل ۰.۲ الی ۲ میلی لیتر و تشکیل شده از ۹۶ لوله می باشد.

• سانتریفیوژ رومیزی (چند منظوره)

این دستگاه نیز برای انجام کارهایی با تیوب بزرگ بسیار مناسب است و انواع مختلفی دارد.

• سانتریفیوژ Stand Alone

Stand Alone از دیگر مدل های سانتریفیوژ آزمایشگاهی و از جمله دستگاه های سنگین محسوب می شود همانند اولترا سانتریفیوژ

سانتریفیوژ ساده

یکی از ایده آل ترین انواع سانتریفیوژ های مناسب برای آزمایشگاه ها و کلینیک ها جهت انجام اقدامات پزشکی می باشد.

ویژگی سانتریفیوژ ساده

• دارای ظرفیتی با حداکثر ۱۲ در ۱۵ میلی لیتر می باشد.
• برخورداری از سرعتی برابر ۵۰۰۰ دور در دقیقه
• برخورداری از سیستم N-Prime (سیستم کنترل ریز پردازنده)
• دارای طراحی فشرده جهت جداسازی محلول و نمونه ها

سانتریفیوژ یخچالدار (Refrigerated Centrifuge)

یکی از انواع سانتریفیوژ آزمایشگاهی که برای نمونه های حساس به دما بکار برده می شود سانتریفیوژ یخچال دار است که قادر به ثابت نگه داشتن دما می باشد. این مدل از سانتریفیوژ در ابعاد و اندازه های متنوع و ظرفیت های مختلف تولید و عرضه می شود.

ویژگی سانتریفیوژ یخچال دار

• برخورداری از سیستم خنک کننده به منظور محافظت و جلوگیری از تخریب نمونه (چرا که این دستگاه در حین انجام عملیات و چرخیدن، گرمای و حرارت زیادی تولید می نماید که باعث تغییر در ماهیت نمونه ها می شود.)
• برخورداری از سرعت چرخشی بالا (۳۰۰۰۰ دور در دقیقه)
• دارا بودن محدوده دمایی بین ۲۰ الی ۴۰ درجه سانتی گراد (این دستگاه با برخورداری از این محدوده دمایی برای انجام و آنالیز کردن پادتن، DAN، RNA، PCR مناسب می باشد.)
• داشتن پیکر بندی روتور شناور (زاویه ثابت یا Swing)

لازم به ذکر است که امروزه میکرو سانتریفیوژ های یخچال دار نیز برای نمونه هایی با مقدار کم (کمتر از ۲ میلی لیتر) طراحی و برای کاربران به فروش می رسند.

نکات لازم جهت استفاده از سانتریفیوژ آزمایشگاهی

برای جلوگیری از بروز خطر و مشکلات احتمالی، لازم است تا در هنگام کار با دستگاه سانتریفیوژ به نکات زیر توجه نمایید.

• توجه شود که در صورت باز بودن در سانتریفیوژ، از دستگاه استفاده و شروع بکار نکنید. همچنین توجه کنید پس از اتمام کار بلافاصله در دستگاه را باز ننمایید. (۲ الی ۳ دقیقه صبر کنید.)
• لازم است تا متخصصان متناسب با نمونه مورد نظر خود سرعت دستگاه را تنظیم نمایند.
• در صورت شنیده شدن صداهایی از سانتریفیوژ آزمایشگاهی، بلافاصله دستگاه را خاموش کنید و به بررسی روتور و توازن دستگاه بپردازید.
• در صورت برخورداری سانتریفیوژ از قفل های اتوماتیک، قبل از استفاده از سالم بودن آن مطمئن شوید.
• برای سانتریفیوژ کردن نمونه ها، حتما از سالم بودن لوله ها مطمئن شوید و از درپوش برای لوله ها استفاده نمایید.
• بعد از هر بار استفاده از دستگاه، آن را تمیز نمایید.
• قسمت های مختلف سانتریفیوژ آزمایشگاهی همانند برس ها را ۳ ماه یکبار سرویس و یا درصورت نیاز عوض کنید.