میکروسکوپ چیست؟ (معرفی انواع و طرز کار میکروسکوپ)

میکروسکوپ چیست؟

میکروسکوپ یا ریزبین برای دیدن اجسام بسیار کوچک که با چشم مسلح قابل دیدن نمی باشند، استفاده می شود. این دستگاه که با کمک عدسی های موجود در آن به دیدن اجسام ریز کمک می کند، بسته به نوع عدسی ها، از بزرگ نمایی های مختلفی برخوردار است که هر کدام متناسب با نیاز کاربران مورد استفاده قرار می گیرند.

نحوه عملکرد میکروسکوپ

در میکروسکوپ ها با عبور نور (با طول موج های مختلف) و سپس برخورد آن با عدسی های محدب واقع در این دستگاه، باعث می شود تا اجسام بزرگ تر دیده شوند. البته باید توجه شود که طول موج نور در کیفیت و جداکنندگی میکروسکوپ بسیار تاثیر گذار است به گونه ای که با کوتاه تر شدن طول موج، قدرت و کیفیت میکروسکوپ افزایش می یابد.

کاربرد میکروسکوپ

امروزه میکروسکوپ این وسیله آزمایشگاهی یک وسیله پرکاربرد برای استفاده در آزمایشگاه ها، بیمارستان ها، سازمان های تحقیقاتی و… می باشد. همچنین این دستگاه در موارد زیر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

• آزمایشگاه های پاتوبیولوژی (برای مشاهده کردن نمونه خون و…)
• زمین شناسی (برای مشاهده کردن انواع سنگ و فسیل و کانی ها)
• فلزات (برای مشاهده کردن تاثیر مواد بر روی فلزات)
• تحقیقات زیستی (برای مشاهده و تحقیق بر روی قارچ ها، سلول های گیاهی، ویروس ها و…)
• امور الکترونیک (برای مشاهده مدارات چاپی و بورد های الکترونیک)

انواع میکروسکوپ بر اساس تعداد چشمی

در حال حاضر میکروسکوپ ها در انواع مختلف و با کاربری های متفاوتی طراحی و در بازار تولید تجهیزات آزمایشگاهی به فروش می رسند که بر اساس تعداد چشمی آن به سه دسته زیر تقسیم می شوند.

• میکروسکوپ تک چشمی

در این مدل از میکروسکوپ به جهت داشتن یک عدسی، برای مشاهده نمونه فقط باید از یک چشم استفاده نمایید.

• میکروسکوپ دو چشمی

در این میکروسکوپ با داشتن دو عدسی چشمی، میتوان با کمک هر دو چشم نمونه مطالعاتی را مشاهده نمایید.

• میکروسکوپ سه چشمی

این مدل از میکروسکوپ نیز عملکردی همانند میکروسکوپ دو چشمی دارد با این تفاوت که با داشتن یک چشمی سوم بر روی هد، به انتفال تصویر بر روی دوربین میکروسکوپ کمک می کند.

انواع میکروسکوپ بر اساس آشکار ساز

میکروسکوپ از لحاظ آشکار ساز نیز شامل میکروسکوپ نوری، الکترونی، زمینه تاریک می شود که در زیر به معرفی هر یک می پردازیم.

• میکروسکوپ نوری

میکروسکوپ نوری اولین مدل از انواع میکروسکوپ ساخته دست انسان می باشد.

این میکروسکوپ به جهت بزرگ نمایی و دارا بودن دو عدسی شیئ و چشمی، به میکروسکوپ مرکب معروف هستند. همچنین به جهت عبور نور از قسمت شفاف و روشن کردن زمینه اطراف آزمایش نمونه، به میکروسکوپ زمینه روشن نیز شناخته می شوند.

میکروسکوپ های نوری که عموما برای مطالعه نمونه های پزشکی و بیولوژیکی استفاده می شوند خود دارای دو مدل نوری عبوری (مناسب برای مطالعات بیولوژی) و نوری بازتابی (مناسب برای دیدن اجسامی که نور  از آن ها عبور نمی کند) هستند که برای بزرگ نمایی اجسام لازم است تا جسم مورد مطالعه را در زیر عدسی شیئی قرار دهید و سپس با چشم به عدسی چشمی نگاه نمایید.

اجزای میکروسکوپ نوری:

۱- فیلتر رنگی (برای تصحیح نور)

۲- دیافراگم (جهت تنظیم نور)

۳- عدسی محدب (دو عدد)

۴- پیچ تنظیم دیافراگم

۵- پیچ نگهدارنده کندانسور

• میکروسکوپ الکترونی

میکروسکوپ الکترونی نیز از دیگر نمونه های این دستگاه آزمایشگاهی می باشد که با تابش الکترون بر نمونه مطالعاتی و تفسیر بازتابش آن، می توان نمونه را مشاهده کرد.

البته باید توجه شود که برای جلوگیری از برخورد بازتاب الکترون به چشم (که بسیار خطرناک است)، آن را از صفحه فلورسنت عبور می دهند. (در واقع با برخورد بازتابش الکترون به صفحه، نقاطی سفید رنگ ایجاد می شود که با تماشای آن می توان نمونه را مشاهده کرد.)

میکروسکوپ الکترونی به جهت برخورداری از دقت بالاتر و میزان بزرگنمایی بیشتر (نسبت به میکروسکوپ نوری) و نمایش نمونه های بسیار کوچک، برای بررسی و مطالعه بر روی انواع نمونه های زیستی، بافتی، نمونه های غیر معدنی مانند سلول ها، مولکول های بزرگ، فلزات، کریستال ها وحتی صنعت بکار می رود.

• میکروسکوپ زمینه تاریک

میکروسکوپ زمینه تاریک یکی از انواع میکروسکوپ است که به جهت برخورداری از سیستم نوری خاص و منبع نور مرئی، برای مطالعه بر روی سلول های زنده و حرکت باکتری ها مناسب می باشد. در واقع در این میکروسکوپ، نور مرئی با عبور از منبع نوری به شکل مخروطی در می آید و توسط کندانسور خاص از اطراف به نمونه مورد مطالعه می تابد و توسط آیینه ها و عدسی های محدب و مقعر، تصویر نمونه را کاملا روشن و شفاف در پس زمینه ای سیاه و تاریک به نمایش می گذارد.

خرید میکروسکوپ

چنانچه قصد خرید میکروسکوپ مناسب و یا سایر لوازم آمایشگاهی را دارید میتوانید با کارشناسان شیمی پژوه تماس بگیرید و با راهنمایی متخصصان ما در این زمینه، لوازم مورد نظر خود را خریداری نمایید.

آموزش کار با میکروسکوپ

میکروسکوپ، این دستگاه آزمایشگاهی با داشتن اجزایی چون عدسی ها (چشمی و شیئی)، پیچ تنظیم، پیچ تنظیم دقت، پایه اصلی، بازو، پنل، دیافراگم، گیره های لام گیر و منبع موتور به افراد امکان مشاهده نمونه های ریزی که با چشم مسلح قابل دیدن نیست را فراهم می نماید.

در واقع در صورت استفاده و کار با میکروسکوپ لازم است تا در ابتدا ضمن قرار دادن میکروسکوپ بر روی سطحی صاف، نمونه مورد نظر را در لام، زیر عدسی میکروسکوپ قرار دهید. سپس با چرخاندن عدسی شیئی جهت قرار گیری ضعیف ترین عدسی در مقابل عدسی چشمی، نمونه را مشاهده نمایید. البته می توان با تنظیم دیافراگم، میزان نور را نیز تنظیم کرد.

لازم به ذکر است که در صورت تار بودن تصویر نمونه، باید با چرخاندن پیچ تنظیم و پیچ تنظیم دقیق به وضوح مناسبی از آن برسید.

همچنین باید توجه نمایید که در صورت بزرگ نمایی بیشتر، می توان ضمن افزایش فاصله عدسی با نمونه، از عدسی قوی تری نیز استفاده کرد. (در صورت استفاده از عدسی ضعیف، بهتر است نمونه را در فاصله ۱ سانتی متری از عدسی تنظیم کنید.)

در واقع بهتر است برای مشاهده نمونه، از ضعیف ترین عدسی به سمت قوی ترین عدسی بروید.

طرز استفاده از میکروسکوپ

پس از آموزش کار با میکروسکوپ و تنظیم عدسی های آن، حال لازم است تا با شرایط و طرز قرار گیری نمونه مورد آزمایش در لام و لامل آشنا شوید.

برای این کار نیز باید نمونه مورد نظر را بصورت لایه ای نازک درون لام قرار دهید تا ضمن عبور نور، باعث بهتر دیده شدن توسط عدسی شود. ( بعنوان مثال برای مشاهده یک موجود زنده باید با برش دادن نمونه، قسمتی از آن را بین لام و لامل قرار دهید که در اینصورت به این نمونه، نمونه میکروسکوپی می گویند.)

شرط استفاده از لام و لامل

لام و لامل شیشه های نازکی هستند که برای مشاهده نمونه در زیر میکروسکوپ، بکار می روند. (لازم است بعد از قرار دادن نمونه بر روی لام میکروسکوپ، لامل را روی نمونه قرار دهید.)

همچنین توجه کنید که در هنگام استفاده از لام و لامل، باید آن ها را از قسمت های لبه و کنار شیشه، در دست بگیرید.

برای اطلاعات بیشتر درباره قیمت لام و لامل میکروسکوپ و سایر ظروف آزمایشگاهی به شیشه آلات آزمایشگاهی مراجعه کنید.

نحوه نگهداری از میکروسکوپ

پس از استفاده و کار با میکروسکوپ، لازم است تا برای نگهداری از این دستگاه به موارد زیر توجه نمایید:

• میکروسکوپ را باید در محیطی بدور از رطوبت و گرد و غبار نصب نمایید. (فضایی با داشتن سیستم تهویه برای نصب این دستگاه مناسب است.)
• نصب میکروسکوپ بر روی سطحی صاف و تراز شده
• پرهیز از قرار دادن میکروسکوپ در کنار لوازم آزمایشگاهی که باعث تولید لرزش می شوند همانند دستگاه سانتریفیوژ
• پس از اتمام کار، لامپ میکروسکوپ را خاموش کنید.
• سپس به مدت حداقل ۱۰ دقیقه پس از خاموش کردن دستگاه، از تکان دادن آن خوداری نمایید.
• با پایین آوردن صفحه میکروسکوپ، لام ها را بر دارید.
• تمیز کردن لنزهای دستگاه پس از هر بار استفاده
• تمیز کردن عدسی با روغن ایمرسیون و سپس با مایع مخصوص
• جدا نمودن کابل برق از پریز (باید توجه کنید که ولتاژ پریز با ولتاژ برق دستگاه متناسب باشد.)
• و در نهایت بهتر است تا کاوری را به عنوان محافظ بر روی دستگاه بکشید.

لازم به ذکر است که در هنگام کار با میکروسکوپ از برخورد و تماس عدسی با نمونه جلوگیری نمایید و پس از هر با استفاده عدسی ها را با مایع و پارچه های مخصوص لنز، تمیز کنید.

نکات لازمی که در هنگام کار با میکروسکوپ باید به آن ها توجه نمایید:

• دقت و کنترل کردن از تنظیم بودن اجزای نوری
• توجه به تنظیم بودن گیره های نگهدارنده نمونه
• روغن کاری میکروسکوپ بر اساس توصیه های سازنده
• تمیز کردن تمام اجزای مکانیکی دستگاه
• کنترل کردن عملکرد و کارکرد دیافراگم
• کنترل کردن مکانیسم تغییر و تنظیم فاصله کانونی
• توجه به تنظیم بودن صفحه مکانیکی

تمیز کردن بدنه میکروسکوپ

پس از اتمام کار با میکروسکوپ، لازم است تا بدنه دستگاه را جهت از بین بردن چربی، روغن و دیگر آلودگی ها با محلول های شوینده و استفاده از برس کوچک تمییز نمایید. سپس بدنه را با محلول آب مقطر و اتانول ۹۵% (۵۰/۵۰) پاک کنید. (البته باید توجه کنید که نباید از این محلول برای تمیز کردن سطوح نوری استفاده کنید.)

همچنین لازم است تمام اجزای موجود در مکانیسم های تنظیم پیچ ماکرو، سطح یا صفحه و کندانسور برای راحتی حرکت، مرتبا روغن کاری شود.

برای اطلاع از قیمت میکروسکوپ آزمایشگاهی و خرید میکروسکوپ و سایر تجهیزات مورد نیاز در آزمایشگاه می توانید با متخصصان ما در شرکت شیمی پژوه تماس بگیرید.